Don´t push my buttons! Deze gevleugelde uitspraak, of misschien ook wel een beruchte, schoot door mijn hoofd toen ik dacht aan stellen die in relatietherapie komen. De ene partner zegt of doet iets, waardoor de ander ontvlamd en vervolgens ontaardt hun gesprek in een gekibbel. Voor hen is dat erg frustrerend en vaak ook de reden om hulp te vragen. Het helpt hen vaak als ik uitleg hoe deze dynamiek ontstaat en wat er nodig is om hier weer uit te komen.
Don´t push my buttons kan dus betrekking hebben op een ruzie met je partner, maar kan ook gaan over een vervelend gesprek met je kind, een buurtbewoner, je schoonmoeder of een tenenkrommend gesprek met een medewerker van een instantie. Mijn nieuwsgierigheid werd gewekt naar de herkomst van deze uitspraak en het leek mij een goed idee om iets te schrijven over wat er nu precies gebeurt wanneer iemand op jouw (of mijn)´knoppen´ drukt. Er valt namelijk het een en ander te vertellen over deze ´buttons´ van ons.
De uitspraak don´t push my buttons schijnt ontstaan te zijn in de jaren twintig van de vorige eeuw. Er werden toen veel machines gemaakt, die allemaal handelingen uitvoerden op het moment dat je alleen maar op een knop hoefde te drukken. Geheel automatisch. Hiervan afgeleid is er een zienswijze dat de uitspraak betrekking heeft op situaties waarbij de ene persoon precies weet wat te doen of zeggen, waardoor de ander boos of geïrriteerd wordt, of zich op een bepaalde manier zal gaan gedragen. Manipulatie dus, door gewoon op iemands ´knop´ te drukken.
De uitspraak wordt nu vaak gebruikt door mensen die niet willen dat ze van streek raken of boos worden en zeggen dan tegen de ander: ´Don´t push my buttons.´ In het Nederlands zeggen we ook wel dat we niet iemand tegen de haren moeten instrijken, wat wil zeggen de ander niet dwars gaan zitten op een onderwerp wat gevoelig ligt.
Maar hoe kan het eigenlijk dat er zo´n verband is tussen wat iemand zegt en dat je je hierdoor anders gaat voelen, denken en gedragen? Alsof het automatisch gedrag is waar je geen invloed op lijkt te hebben. Het is best wel raar, misschien wel eng dat je zo beïnvloed kan worden. En heb je hier nu wel of geen controle over?
Ik zie zo´n button als een mentale blauwe plek die we ergens hebben opgelopen die maar niet weg wil gaan. Het doet nog steeds zeer. Het kan iets zijn wat je raakt door iets wat lang geleden heeft gespeeld of misschien wel door een recente ervaring. Bijvoorbeeld iemand heeft je onrecht aangedaan, speelde er oneerlijkheid, je werd altijd overgeslagen, niet gezien of het is een specifieke blik die iemand je geeft waar je absoluut niet tegen kan.
Voor veel meeste mensen is het vervelend om dit te ervaren en voor sommigen lastig om mee om te gaan. Als zoiets een mentale blauwe plek is, kan de reactie heftig zijn. De emotionele lading van de oude situatie waar je die pijn hebt opgelopen, stapelt zich bovenop die van de nieuwe situatie. Een graadmeter om dit te herkennen is om je te bedenken, Past mijn reactie of die van de ander, bij de gebeurtenis die nu speelt? Is de emotie die jezelf of de ander heeft in verhouding tot deze situatie? Het inschatten van de reactie van de ander is waarschijnlijk voor veel mensen makkelijker dan die van jezelf. Door de reactie van je gesprekspartner op dat moment of wat vrienden hierover naderhand tegen je zeggen, kun je achteraf beter die vraag voor jezelf beantwoorden. Stilstaan bij jezelf en achteraf rustig je eigen gedrag analyseren, kan je de nodige antwoorden geven waar een bepaalde geraaktheid voor staat en wat je hier vervolgens mee wil.
De meeste mensen hebben allemaal wel ergens een blauwe plek, een gevoeligheid of ‘button’ die je door het leven heen zelf kan oplossen. Hoewel je hier gewoon oud mee kunt worden, kun je er flink last van hebben. Ze verwijzen dus naar een onaffe situatie, iets waarvan je kan leren, hoe pijnlijk ook. Als je hiertoe in staat bent hoeft je reactie op het gedrag van de ander geen automatisch gedrag te zijn waar je misschien later spijt van krijgt. Een mentale blauwe plek kan dan nog steeds pijn doen, maar je kunt je eigen reactie weer kiezen. Als dit echter toch een probleem voor je blijft, kan Brainspotting of Gestalttherapie je helpen hier grip op te krijgen. Klik hier als je een afspraak wilt maken.
Comments